27-04-2024 / 28-04-2024

Is blauw bloed gezonder dan rood bloed? En heeft onze koning blauw bloed?

Wat is eigenlijk blauw bloed? Hebben wij blauw bloed in ons lichaam of is het toch vooral rood? En heeft de koning blauw bloed?

Een rode bloedcel is volgestouwd met hemoglobine (een eiwit dat gespecialiseerd is in het omkeerbaar binden van zuurstof). Van dit ademhalingspigment zijn er per rode bloedcel ongeveer 400 miljoen moleculen aanwezig. De rode kleur van bloed wordt dus veroorzaakt door de aanwezigheid van de rode bloedcellen, die op hun beurt weer rood zijn vanwege de grote hoeveelheid hemoglobine in een cel.

Niet alle dieren hebben rood bloed. Sommige ongewervelden, zoals slakken, inktvissen, krabben, kreeften en garnalen, hebben blauw bloed. Dit komt door een ander type ademhalingspigment: hemocyanine in plaats van hemoglobine. Ook hemocyanine is een eiwit maar heeft een ander metaal gebonden. Terwijl hemoglobine rood gekleurd is als gevolg van de aanwezigheid van ijzer, is hemocyanine blauw wegens de aanwezigheid van koper. Deze koperionen, die paarsgewijze voorkomen, zijn ook in staat zuurstof omkeerbaar te binden. Als gevolg van koper is het absorptiespectrum fundamenteel verschillend van dat van hemoglobine en kleurt het bloed blauw. In tegenstelling tot hemoglobine zit hemocyanine niet opgesloten in bloedcellen maar is vrij aanwezig in het (blauwe) bloed.

Terug naar de mens; bloed is niet overal in het lichaam even rood. Hoe zit dat?

Het ijzer-atoom in de heemgroep dat verantwoordelijk is voor de binding van zuurstof is meteen ook verantwoordelijk voor de rode kleur van hemoglobine en van bloed.  Wit licht is samengesteld uit golven met verschillende golflengte (kleur). Als een deel van dit licht wordt geabsorbeerd (weggenomen) ontstaat een kleur. De meeste eiwitten absorberen geen zichtbaar licht en zijn bijgevolg ook niet gekleurd. Het is pas wanneer een metaal of een metaalhoudende verbinding, zoals de heemgroep bij hemoglobine, aan de eiwitketen wordt gebonden dat absorptie van zichtbaar licht optreedt en het eiwit gekleurd is.

Wanneer we nu de absorptiespectra bekijken van hemoglobine stellen we vast dat er boven 600 nm golflengten weinig licht wordt geabsorbeerd. Aangezien dit het gebied is van het rode licht betekent dit dat vooral het rode licht ongehinderd door de hemoglobine-oplossingen zal gaan, wat aan het bloed een rode kleur geeft. Kijken we echter naar hemoglobine in slagaderlijk (arteriëel) bloed waarbij er veel zuurstof gebonden is aan hemoglobine dan zien we een helderdere kleur rood van het bloed dan wanneer we naar aderlijk (veneus) bloed kijken, waarin minder zuurstof aanwezig is en er dus minder zuurstof aan hemoglobine gebonden is. Door de binding van zuurstof treedt er een verschuiving van het absorptiespectrum op en kleurt het bloed anders rood. Kortom, hoe zuurstofrijker het bloed is hoe feller rood de kleur zal zijn! Wanneer er bloed wordt afgenomen is dat meestal veneus/aderlijk bloed, met een wat donkerdere rode kleur, soms wordt dat aangezien voor donkerblauw wat het echter niet is.

Blijft de vraag: Heeft de koning wel blauw bloed?

Waarom vroeger gedacht werd dat mensen van adel blauw bloed hadden komt voort uit het feit dat mensen van adel in het algemeen een wittere huid hadden dan arbeiders en boeren die veel buiten werkten en dus veel aan weer, wind en zon werden blootgesteld. De aderen van adel leken tegen de achtergrond van de witte huid, een blauwere kleur te hebben. Dus, helaas ook Willem Alexander heeft geen blauw bloed!